VlinderNET is een informatief spel over cyberpesten en veilig internet (2de druk!)
VlinderNET biedt jongeren van 9 tot 15 jaar (maar ook volwassenen) een speelse invalshoek om te praten over cyberpesten en veilig internet. Het spel laat hen aan de hand van situatiekaarten en een gevoelskaart van gedachten wisselen over cyberpesten en in het bijzonder over de gevoelens die ze daarbij ervaren. Het spel besteedt aandacht aan verschillende vormen van cyberpesten.
De kern van ‘VlinderNET’ bestaat uit 15 tekeningen. Iedere tekening beeldt een situatie uit die ofwel met cyberpesten ofwel met veiligheid heeft te maken. De spelers krijgen de kans om hun gevoelens te uiten, om van gedachten te wisselen over de tekeningen die de spelbegeleider hen voorlegt. Om het gesprek te stimuleren en de spelers de afgebeelde situatie uit een andere invalshoek te laten bekijken, heeft de spelbegeleider per tekening een aantal vragen voor handen die hij aan de spelers kan stellen. Die vragen staan samen met allerhande tips en verwijzingen naar verschillende interessante website's in een bijgevoegde handleiding. Tussen de besprekingen in spelen de deelnemers een dobbelsteenspel. ‘

VlinderNET’ wordt gespeeld met 3 tot max. 30 spelers en neemt 1 à 2 lesuren in beslag.

Het spel werd gerealiseerd door vzw Zinloos Geweld. Voor de financiering van de productie kregen wij steun van de Vlaamse overheid, het ministerie van Onderwijs. We konden rekenen op de medewerking en het advies van Communicatiehuis Magelaan, Clicksafe (het Europees veiligheids- en expertisecentrum voor veilig internet), Netlog, pedagogen, leerkrachten lager en secundair onderwijs en vrijwilligers van de vzw. 


Prijs 
35€ excl. verzendingskost.
Demonstratie van VlinderNET op de perslancering (fotograaf Eric Vanhooren) op het kabinet van minister van onderwijs Pascal Smet.

Op foto vlnr: Kurt Beckers (leerkracht K.T.A. Brakel),  Davy Brocatus (ambassadeur van de vzw), singer-songwriter Jean Bosco Safari, minister Pascal Smet en acteur/presentator Steph Goossens.
Een reportageploeg van het KetNet-programma Karrewiet op bezoek in een klas terwijl VlinderNET gespeeld wordt.
TV-Limburg ging op bezoek in de Sint-Vincentius Middenschool in Lanaken waar leerlingen van het tweede middelbaar het spel speelden: kijk hier mee.

Bij de regionale Antwerpse televisiezender ATV was de voorzitter van de vzw te gast in de talkshow 'Hallo Antwerpen' om het VlinderNET-spel uit de doeken te doen. Bekijk hier het interview
één-TV ging op zijn beurt op bezoek in een klas van het 2de middelbaar van de VKO Middenschool in Opwijk: http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/mediatheek/programmas/journaal/2.19743/2.19744/1.1215315  

RTV-Mechelen maakte een reportage in het Sint-Jan Berchmansinstituut te Puurs
De i-cyberkaart
Ter gelegenheid van de 2de druk van VlinderNET, voegden wij een kaart toe aan het spel, ter grootte van een bankkaart, de zogenaamde i-cyberkaart. Daarop staan verwijzingen naar hulpverleningsorganisaties en informatieve website's. Door het uitdelen van de kaart zouden de scholen ervoor kunnen zorgen dat elke leerling deze belangrijke info op zak heeft. Want pesten stopt nooit vanzelf, en zolang niemand (cyber)pesten meldt of leert melden, kan het blijven doorgaan.

Ook cyberpesten is een vorm van zinloos geweld Cyberpesten heeft een hele lage drempel en komt bovenop andere pesterijen. Cyberpesten vertoont dezelfde (groeps)dynamiek en is een complex sociaal probleem dat een totaalaanpak vraagt met aandacht van en voor alle schoolbetrokkenen (van leerlingen en leerkrachten en directie tot en met ouders). Deze aanpak vraagt veel energie maar alleen een volgehouden inspanning en sensibilisering kan tot een goed resultaat leiden. Want betere schoolprestaties = minder agressie = meer schoolplezier = beter schoolklimaat = afname onveiligheidsgevoelens. Cyberpesten onder jongeren is een nog steeds danig onderschat actueel thema, pijnlijk bevestigd door de recente zelfmoorden van een aantal Vlaamse jongeren. Het spel beantwoordt ook aan de vraag van ruim 75% van de leerkrachten om educatief materiaal over dit thema te bekomen.

 
Tijdens de testfase van VlinderNET stelden we vast dat:
  • 70% van de tienjarigen een Facebookprofiel heeft;
  • zelfmoord en pornografie geen taboe is
  • volwassenen door middelbare scholieren niet altijd als eerste vertrouwenspersoon vermeld worden omdat ze 'nooit tijd hebben om te luisteren' of 'hen niet au sérieux nemen'.

MELDEN MOET !  PRATEN HELPT !
De meeste jongeren die het slachtoffer zijn van cyberpesten, zwijgen. Ze zijn bang voor nog meer pesterijen. Of ze zijn bang dat de ouders hun internetverbinding zullen blokkeren of filteren of het zakgeld afschaffen. Soms leggen ze ook de schuld bij zichzelf en verliest de gepeste zijn zelfvertrouwen en kan hij depressief worden. Zware pestsituaties kunnen leiden tot zelfverminking of zelfmoord(gedachten en/of pogingen). De ‘meelopers’ weten vaak zelf niet hoe ze moeten reageren of zijn bang om zelf het slachtoffer te worden. Het is uitermate belangrijk dat slachtoffers signalen krijgen uit hun omgeving die hen ‘uitdagen’ om tot een oplossing te komen. Zolang niemand cyberpesten meldt, kan het blijven doorgaan. Dankzij ‘VlinderNET’ leren de jongeren niet alleen praten over cyberpesten maar leren ze ook elkaars gevoelens en behoeften kennen. Dat is een erg belangrijke eerste stap in de hoop dat ze ingeval van problemen en pestsituaties sneller de stap naar hulpverlening vinden en/of zetten. Voor ouders en leerkrachten is het belangrijk dat ze de positieve kant van het internet benadrukken, hun kinderen veilig leren om te gaan met internet. Het is en zal ook in de toekomst onlosmakelijk verbonden blijven met onze werk- en leefwereld. Kinderen van nu zijn opgegroeid in een gezin dat nooit zonder internet of gsm zat. Voor hen is dat evident, ook dat het snel moet gaan. Jongeren willen advies en ondersteuning. Geen betutteling maar een mix van e-safetyadvies, ervaringen delen, speels verkennen en efficiënte helpknoppen.  Het beste wapen tegen cyberpesten zijn weerbare kinderen.
 

EEN LAGERE SCHOOL TIJDENS DE TESTFASE VAN VlinderNET: Tijdens de testfase kwam in het klassikaal gesprek naar voren dat een leerling een haatgroep had opgericht tegen een andere leerling. De meeste leerlingen wisten van het bestaan ervan maar niemand durfde er iets over zeggen. De haatgroep werd zogezegd opgericht voor de 'fun' om te zien welke reacties dat zou teweegbrengen. Het voorval werd uitgebreid en openlijk besproken in de groep. Kort na de test werd met de 'pester' gesproken. Hij verwijderde meteen de haatgroep en nam het initiatief om zich persoonlijk te excuseren ten overstaan van de geviseerde leerling en klasgenoten. Hij was geschrokken van de reacties van zijn medeleerlingen. Tijdens het testfasegesprek hoorden de kinderen van elkaar wat ze voelden, hoe het leefde binnen hun groep en leerden ze vooral wat de impact kan zijn en welke gevoelens er leven bij slachtoffers. Het slachtoffer: "Dankzij dit spel kwam de haatgroep ter sprake en werd het probleem opgelost". Dit verhaal illustreert mooi tot wat een groepsgesprek vanuit VlinderNET kan leiden.  
INTERESSANTE WEBSITES

www.clicksafe.be is de website bij uitstek en tegelijkertijd hulplijn voor iedereen die vragen heeft en problemen over veilig internet. Deze portaalsite van Child Focus heeft een aparte website voor kinderen, jongeren, opvoeders (zowel ouders als professionelen).

www.ispa.be is de site van de Belgische vereniging van internetproviders; een onafhankelijke organisatie zonder winstoogmerk. Hier kan je terecht voor nuttige links waar je meer info krijgt over virussen, spam, filters en de technische valkuilen van het internet. Maar wat er ook gebeurt, neem in eerste instantie altijd contact op met je internetprovider. Stel je je vragen bij bepaalde (verdachte) situaties, dan kan je dat melden via je internetprovider maar ook bij Child Focus via clickhelp@childfocus.be of www.clicksafe.be
Op www.onderzoekjegrens.nl kan je een test doen om er achter te komen waar jouw grenzen liggen op het gebied van privacy, intimiteit en sexualiteit. Melding kinderporno: het bezit en het verspreiden ervan is strafbaar. Je kan het (anoniem) melden aan Child Focus via www.childfocus-net-alert.be

Aanzetten tot haat, geweld, discriminatie en racisme is strafbaar en dat kan je melden aan www.cyberhate.be

Word je gepest, dan kan je gratis en anoniem je verhaal kwijt aan de Kinder- en Jongerentelefoon op het nummer 102. Hun medewerker zal naar je verhaal luisteren, steun verlenen en eventueel advies geven. www.awel.be

Centrum ter Preventie van Zelfdoding: gratis en anoniem te contacteren. Voor mensen die aan zelfdoding denken, iedereen in hun omgeving en nabestaanden van zelfdoding. www.zelfmoordlijn.be (02/649.95.55 en dit 7d/7 en 24u/24)

Andere websites i.v.m. pesten:
www.pestweb.nl, www.kieskleurtegenpesten.be; www.limits.be (bij dit steunpunt voor ongewenst gedrag op school kan je gratis terecht. Ook als ouder. Elke werkdag tussen 10u en 17u

HEB JE KLACHTEN? 
1. Neem contact op met je internet- of mobiele provider zodat die de pester kan identificeren en eventueel blokkeren. Dit doe je door een mail te sturen naar abuse@... en dan de naam van je provider.
Bijvoorbeeld:abuse@netlog.com, abuse@youtube.com, abuse@hotmail.com
2. Pesten is niet strafbaar maar extreme situaties of stalking weer wel. Ernstige klachten kan je melden aan de federale politie (Federal Computer Crime Unit) via contact@fccu.be. Bewaar het gsm-nummer of sms-bericht, nickname of emailadres van de pester en de datum, naam, webadres van de chatroom of screenshot van de chatsessie(s) zodat de politie de dader kan opsporen. Je kan ook naar je lokaal politiekantoor stappen.
BEVEILIGING

Hoe email ik veilig?

1. Installeer een antivirusprogramma, spyware en een spamfilter.
2. Open geen spamberichten. Je krijgt alleen maar meer spam. Verwijder ze meteen.
3. Wissel je e-mailadres enkel uit met mensen die je persoonlijk kent én vertrouwt.
4. Geef nooit je wachtwoord of inlognaam aan anderen. Zorg dat ze niet makkelijk te raden zijn.
5. Wil je niet dat je telefoonnummer bekend geraakt, maak het dan onder geen enkel beding openbaar.
6. Vermeld het onderwerp van je mail duidelijk in de onderwerpbalk, zodat de ontvanger meteen weet waarover het gaat en het als een geloofwaardig bericht herkent.
7. ntvang je haatmails of bedreigingen, blokkeer de afzender via “instellingen”.
8. Wees op je hoede als een onbekende een afspraak met je wil maken. Als je toch ingaat op de uitnodiging, zorg er dan voor dat je je ouders of vrienden informeert. Kies voor een bekende, vertrouwde plek waar nog andere mensen rondlopen, als plaats van afspraak. Is de andere persoon niet akkoord, dan is er misschien een reden om wantrouwig te zijn.
 
Hoe hou ik het veilig op Facebook of Netlog?
  • Wees je bewust van het feit dat iedereen meeleest. “Alles wat je zegt of schrijft, kan tegen jou gebruikt worden” is geen loze kreet. Gegevens of foto’s kunnen gebruikt of misbruikt worden om je te plagen of te pesten. Zelfs jààaren later.
  • Check eens de privacy-instellingen. Zorg dat deze zodanig ingesteld staan dat enkel je vrienden toegang hebben tot je profiel.
  • Aanvaard enkel mensen die je ook in het echte leven kent in je vriendenlijst.
  • Vermijd beledigingen, beschuldigingen en roddels over anderen. Ook dat leest iedereen mee en kan veel pijn en verdriet veroorzaken.
 
Hoe chat ik veilig? Chatberichten zijn het populairste middel om te cyberpesten.

  • Laat geen persoonlijke gegevens (naam, adres, telefoon- of gsm-nummer, rekeningnummer, kredietkaartgegevens enz.) achter op het internet. Zelfs niet tegenover je echte of virtuele vrienden. Je kan niet voorzichtig genoeg zijn.
  • Om je aan te melden in een chatroom moet je je profiel opgeven. Vul alleen de hoogst noodzakelijke gegevens in en chat vooral met vrienden die je ook in het “echte” leven kent. Je weet nooit wie er schuilgaat achter nicknames.
  • Hou in het menu ‘tools/opties/berichten’ van het emailprogramma bij met wie je chat en/of bewaar de gespreksgeschiedenis.
  • Verlaat meteen de chat van zodra er een onaangename discussie is of wanneer er beledigd, bedreigd of gescholden wordt. Om later eventueel opnieuw in te loggen met een nieuwe nickname.
  • Met MSN Messenger bepaal je zelf met wie en wanneer je chat. Jij stelt je persoonlijke MSN-lijst samen. Copieer geen MSN-adressen van collega’s of vrienden of klasgenoten. Voeg geen mensen toe die je niet in het echte leven kent.
  • Blijf kritisch met alles wat je hoort en ziet online. Op het internet kan je gewoon zeggen wat je wilt, zonder dat iemand dat kan controleren. Wees voorzichtig met de webcam. Gebruik deze enkel als je 100% zeker weet dat degene aan de andere kant iemand is die je kent en die je vertrouwt. Doe ook nooit voor de webcam wat je niet voor een groot publiek zou doen.
 
Hoe surf ik veilig?

1.     Laat geen persoonlijke gegevens (naam, adres, telefoon- of gsmnummer, rekeningnummer, kredietkaartgegevens, wachtwoord, inlognaam enz.) achter op het internet. Ook niet in gastenboeken en op forums. Je kan niet voorzichtig genoeg zijn.
2.     Installeer een popupkiller om het automatisch downloaden van (reclame)afbeeldingen te verhinderen.

 TIPS voor kinderen en jongeren
  • negeer pest- en haatmails/sms’en
  • blokkeer de afzender
  • als er iets vervelends gebeurt tijdens een chat, ga weg en sluit af
  • neem scheldpartijen niet te persoonlijk op
  • bewaar het bewijs (mails…)
  • geef nooit je wachtwoord door
  • vertel het aan een vertrouwenspersoon
 Laat geen persoonlijke gegevens (naam, adres, telefoon- of gsm-nummer, kredietkaartgegevens enz.) achter op het internet. Zelfs niet tegenover je echte of virtuele vrienden. Je kan niet voorzichtig genoeg zijn.  Om je aan te melden in een chatroom moet je je profiel opgeven. Vul alleen de hoogst noodzakelijke gegevens in. Hou in het menu ‘tools/opties/berichten’ van het emailprogramma bij met wie je chat.

TIPS voor ouders algemeen
  • zet de PC op een centrale plaats (lees controleerbare plek in huis)
  • leer uw kind wat netiquette is
  • praat af en toe met uw kind over internet op een open en positieve manier
  • informeer u, weet waarover u praat
 
TIPS voor ouders en slachtoffers
  • reageer niet op pest- en haatmails/sms’en
  • geef die raad ook aan je kinderen
  • praat erover met de school
  • praat erover met andere ouders
  • neem uw kind serieus maar leer het ook relativeren
  • doe aangifte bij ernstige gevallen (provider verwittigen, de Federal Computer Crime Unit van de Federale Politie…)
 
TIPS voor leerkrachten en scholen
  • toon interesse voor wat leerlingen doen op het internet (chatten, mailen, websites, surfen, mailen, blogs, profielsites, sociale netwerken…)
  • kader de aanpak van cyberpesten binnen de meer algemene aanpak van probleemgedrag/pestproblematiek
  • spreek regels af over hoe je met elkaar omgaat op internet (netiquette)
  • probeer anonieme daders te achterhalen
  • doe aangifte bij ernstige gevallen (provider verwittigen, de Federal Computer Crime Unit van de Federale Politie…)
 
Suggesties voor leerkracht
  • Actie doen op school, in de klas, op straat, in de buurt (enquête laten uitvoeren), . . .om leerlingen te responsabiliseren en te betrekken bij verantwoordelijkheden krijgen, geven en nemen
  • Verzamel of google krantenknipsels over cyberpesten
  • Onderwerp laten uitwerken (met poëzie, ontwerp posters, regels gsm/internetgebruik instellen…)
  • De verschillende situaties kunnen gegroepeerd worden onder verschillende thema’s zodat je er voor kan kiezen om (zeker in de lagere school) al de situaties die in 1 spel aan bod komen min of meer over hetzelfde thema te laten gaan. Bv. pure vormen van cyberpesten of situaties die eerder over veiligheid of veilig internetten gaan
  • Adressen/websites waar jongeren terecht kunnen
  • Op http://www.clicksafe.be/leerkrachten/nl/home-nl/ vind je nog meer lesmateriaal om een aantal lessen te wijten aan veilig internetten.